Istorija reggae muzike: Vinston Rodni, Burning Spear

Već duže vrijeme planiram napisati serijal o rege ikonama, prvenstveno onim živima, jer jednom kada više nisu među nama, svako ih se sjeti i muzičari ne vide plod njihovog truda svojim očima, barem ne ovozemaljskim. Nažalost, nije to vezano samo za muziku, već i za naučnike, heroje i ostale borce čiji je front uvijek izvan sopstvenog. Ovoga trenutka u vremenu, sa slovima koja su vječna (kako to neki volješe kazivati), biće ispisana u čast u duhovnika i borca za socijalna prava, Vinston Rodnija najpoznatijeg kao Burning Spear, što je zapravo i ime benda u kojem je frontmen.

Ko je Vinston Rodni?

Vinston Rodni je frontmen benda Burning Spear. Rođen je prvoga Marta 1945 godine. dok je muzički aktivan od 1969 godine. kada je izdao svoju prvu stvar za čuveni “Studio One” pod imenom “Door Peep Shall Not Enter”. Evo dok sam ovo napisao čujem intro sa duvačkom sekcijom te stvari i ehom čitave numere “Chant down Babylon”. I dozvoliću sebi toliko da kažem da po ovoj numeri možete da naslutite čitavu karijeru ovoga posebnoga čovjeka koji nosi revolucionarne i duhovne stvari sa sobom. Do sada je izdao 34 albuma, od čega je dvanaest puta nominovam za Gremi, najprstižnije priznanje u muzici za ovaj žanr. Osvojio je Gremi dva puta u karijeri, prvi put 2000’te godine. za  “Calling Rastafari” album a drugi put 2009 godine. za album “Jah Is Real”.

Kako je sve počelo?

Prije nego što je ušao u Studio One i snimio “Door Peep”, Vinston se bavio pranjem odjeće kao i kratkotrajnom ulogom mehaničara. Nakon tog uvodnoga perioda (a to je bilo prije nego li je navršio svoju 24tu godinu), jedan period nije radio ništa i razmišljao je o muzici. Osjećao je muziku u sebi i pokušavao je da “identifikuje” taj osjećaj unutar sebe. Onoga momenta kada je shvatio šta je to u njemu, radio je na tome kako da se ispolji.

Nakon toga, u jednom momentu kada se vraćao sa posla, naišao je na Bob Marlija gdje su njih dvojica diskutovali o raznim pitanjima pa i religijskim a onda i o muzici. I tu je Bob Marli odigrao možda i ključnu ulogu u Rodnijevom životu, rekao mu je da pođe do “Studio One” i da tamo ima vrsan producent pod imenom Kokson Dod. Rodni je poslušao Boba, otišao u Studio, ostalo je istorija.

O samoj muzici

“Burning Spear” dobio je ime po imenu vojne zasluge koju je dodjelivao Jomo Kenjata prvi predsjednik nezavisne Kenje. Vinston za svoju muziku u intevjuu 2005 godine. kaže da je ona ne-političika, da ne želi ništa imati sa politikom i onaj ko mješa muziku sa politikom je bezbožnik. Ali to nije baš tako, ne u tom kontekstu. Njegova muzika ne pjeva o trenutnoj političkoj situaciji, ali osovina njegove muzike se vrti upravo oko Markus Garvija i onoga što je Markus Garvi radio kako socijalno tako i politički. (Recimo Markus je težio da uspostavi crnačku vladu na Jamajci u tim vremenima a osnovao je i “Black Star Line” plovnu liniju koja bi međuostalom vraćala Afro Amerikance u njihovu prapostojbinu – Afriku). Kao jedna od najvećih figura u crnačkoj istoriji, Vinston je napisao pjesmu o jamajkanskom heroju i proroku Markus Garviju, koja je postala ako ne njegov najveći hit onda jedan od najvećih hitova na istoimenom albumu. I u to vrijeme, a bila je 1975 godina, zajedno sa Marlijevom muzikom, to je prvi pravi rege koji nije bio tra-la-la-j-te-volim

Ova muzika je inspirisana na socijalnoj pravdi, spiritualnosti čovjeka, borbi u svijetu i naravno svim nedaćama crnoga čovjeka. I upravo sve to možete čuti u “Marcus Garvery” numeri, duvačku sekciju, jauk pratećih vokala, poruke upozorenja, stihovi o izdaji, a onda i ispunjavanje proročanstava.

Kao što sam već napomenuo u tekstu, Burning Spear ima preko trideset albuma (uključujući kompilacije), ali prva tri:  Studio One Presents Burning Spear (1973), Rocking Time (1974),Marcus Garvey (1975) plus Hail H.I.M. (1980) i People of the World (1986), su najveća dijela i okosnica karijere ovoga reggae velikana. I ne znam šta bih sve izdvojio od pjesama koje raznose čovjeka, ali izdvojiću live nastup “We Are Going” u Parizu 1988 (mislim da je čak postojao video zapis ovoga live nastupa, ali mi u Crnoj Gori smo pod muzičkim embargom YouTube-a te ga ne možemo gledati).

Filmska uloga koja ga je bacila u prvi plan

Nakon prva tri albuma koja su ga izdigla u očima javnosti i onome što ćemo poslije nazivati reggae publikom, događaj koji je zaokružio uspon Vinston Rodnija je uloga u kultnom i najvećem filmom vezanim za ovu muzičku granu “Rockers” (1978). Radnja se odvija na Jamajci, gdje Vinston uz more i sa džointom u ruci sjedi do glavnoga glumca Horsmaut-a i pjeva akapela verziju “Jah No Dead”. I taj spiritualni i religijski momenat inspirisan ljubavlju ka rastafarijanskom božanstvu Kralju Emperoru Hajli Selasiju, izdigao je Vinstona i utabao njegov put ka veličini gdje će biti upamćen za sva vremena. Baš kao Marli i ostali džinovi reggae muzike.

Šta misli o današnjoj muzici?

U intervjuu 2005 godine. Vinstona su upitali šta misli o uzdizanju roots muzike koja je u tom momentu bila popularnija od Dancehall-a koji danas prednjači. Tada je rekao da mu je prirodno da izvorni pravac, što je svakako roots of reggae, bude popularniji od pod-pravca Dancehall-a. Ali negdje u idućih par godina, baš poput jedinog reggae festivala na našim prostorima u tim vremenima, “Eho” festivala, roots je strmoglavo pao i muzički ukus nove generacije je ‘evoluirao’ u Dancehall muziku, koja ima više tih nekih pop elemenata i sadržaja vezanog za materijalni svijet, naspram onoga duhovnog iz rootsa. Ali ono što Vinston kaže, jeste da su prioriteti ‘novijih’ muzičara drugačiji, da je to evolucija upravo poput one koja je uslijedila kada je on počinjao 1969 godine.

Kada je počinjao sa muzikom, muzičari iz tog doba nisu razmišljali o novcu, već kako mogu da sviraju i pjevaju. I onda bi nešto iz toga izrastalo. Ali nove generacije nemaju baš ‘strpljenja’ a ni razumjevanja za taj vid muzičke progresije. Da mlađi muzičaru nemaju volje i želje za otporom ka materijalnom svijetu,  da stanu iza onoga što bi muzika zapravo trebala da im znači i učine pravu stvar.

Porodični život

Vinston Rodni oženjen je Sonjom (Sonia) Rodni. Upoznali su se 1975 godine na njegovom koncertu u Queensu kada je Sonja imala 15 godina i već je tada bila samohrana majka. Saznala je za njega preko svoje sestre i tako su postali dobri prijatelji. Za Vinstona kaže da je bio stidljiv i da nije tražio ničiju pažnju. Oni su bili prijatelji sve dok ona nije postala punoljetna. Imali su uspona i padova ali to iskreno prijateljstvo ih je održalo.

Što se tiče djece, tu nema mnogo informacija ne internetu, pominje se samo da je Vinstonov sin Kevin Tompson umro od tumora mozga u svojoj 35toj godini. Pretpostavljam da se radi o usvojenom sinu kojeg je Sonja podizala kao samohrana majka od svoje 15te godine. Burning Spear je napisao pjesmu “The Cure” pogođen načinom na koji je izgubio sina.

Borba sa piratskom muzikom

Ono za šta se najviše zalaže u svojoj karijeri, zbog čega je protestvovao dugi niz godina i ne održavao nastupe uživo, jeste piratska muzika. Vinston i njegova supruga Sonja, koja je vjerovatno i najveći pokretač ovoga pitanja, vode agresivnu kampanju protiv piratskih izdavača tvrdeći da ljudi treba da budu plaćeni za ono što rade u životu jer od toga žive. Neki su nastupi bili najavljivani na taj način što bi organizator apelovao da se kupi orignalna muzika sa oficijalnoga sajta. Po mom skromnom mišljenju, ovo upravo ima veze sa time što liječenje od tumora je zahtjevalo veliki novac, a neko ko ga je zasluženo zaradio u karijeri imao je poteškoća da obezbjedi sredstva za liječenje dijeteta jer su piratske kuće preprodvale piratske verzije albuma i oštetile budžet Burning Music industrije.

Autor: Jah Tooth